از گورستان هخامنشی ها و اشکانی ها چه بیرون آمد؟ به علاوه عکس
آثارنیوز: آخرین کاوش باستان شناسان در گورستان «مرسین چال» در سمنان به کشف آثاری منتج شد که قدمت این گورستان را به دوره هخامنشی و اشکانی رساند.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، گورستان «مرسین چال» در حوضه آبگیر سد فینسک در شهرستان مهدیشهر استان سمنان واقع شده است، که جستجوهای دیرینه شناسی در آن بیشتر نجات بخشی دارد. این گورستان اولین بار در فاصله سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۰ بررسی گردید و اولین کاوش در سال ۱۳۹۳ به سرپرستی «مهرداد ملک زاده» انجام شد. گورستان مرسین چال تا کنون در چهار فصل، کاوش دیرینه شناسی شده است. فصل دوم آنرا نیز ملک زاده در سال ۱۳۹۹ انجام داد و سومین فصل کاوش در سال ۱۴۰۰ و در دو فاز به سرپرستی «محمدرضا نعمتی» و «عطا حسن پور» انجام شد. نعمتی چهارمین فصل کاوش را هم در سال ۱۴۰۱ انجام داد، که حالا نتیجه آن کاوش و یافته های آن برای اولین بار در موزه ملی ایران به معرض نمایش گذاشته شده است.
در جستجوهای قبلی مرسین چال، گوری متعلق به یک بانو در کنار اشیاء فاخری نظیر النگو، دستنبد، پابند، انواع سفالینه ها در اشکال مختلف و یک انگشتر مفرغی با نقش شیر بالدار یافته شد، که باستان شناسان آنرا در نوع خود «بی نظیر» توصیف کردند. همین طور یک ریتون (تکوک) از جنس سفال با نقش بزکوهی با شاخ های کنگره دار متعلق به دوره اشکانی و مربوط به ۲۲۰۰ سال پیش کشف شد.
در فصل سوم، ۶۸ گور از نوع گورهای چاله ای شناسایی شد، که تدفین در این گورها بصورت طاق باز با جهت شرقی ـ غربی بود. همچون مهم ترین یافته های کمیاب در این کاوش، یک سنگ گور منقوش بود. روی این سنگ گور، نقش یک اسب و سوارکار ایستاده در مقابل درختی ترسیم شده و به شیوه «کوبشی» یا «کنده» با عمق کم، روی سنگ صاف از جنس سنگ آهک نقش شده است. باستان شناسان گفته اند تا کنون نمونه این سنگ گور منقوش از دوره اشکانی در ایران گزارش نشده بود.
اما یافته های باستان شناسان در فصل چهارم که بتازگی و برای اولین بار گزیده ای از آنها در موزه ملی ایران رونمایی شده، چه بوده است؟ باستان شناسان، کاوش ها را در ادامه فصل های قبلی و با هدف شناسایی و مطالعه شیوه های تدفین و مطالعات انسان شناسی و نجات مواد فرهنگی و تاریخی انجام دادند.
در این فصل دو ترانشه ایجاد و ۳۶ گور کاوش شد، که ۶ گور، فاقد گورنهاده بودند و باقی گورها اغلب دارای یک یا چند شیء از جنس سفال، نقره، مفرغ، شیشه، سنگ و قیر بودند.
اشیاء سفالی بیشتر شامل انواع کاسه های پایه دار، کف تخت، کف محدب، پیاله ها، ظروف دسته راستی با آبریز کوچک، کوزه های کوچک و سردوک ها هستند. خمیره و پوشش بیشتر آنها نارنجی و تعدا کمی هم قرمز آجری و یا از نوع آشپزخانه ای هستند. تعدادی از کاسه ها و یا پیاله ها در داﺧل یا بیرون و هر دو قسمت داغ دار هستند. اشیاء فلزی از جنس آهن، مفرغ و نقره و شامل انواع خدنگ، خنجر، کارد، پیکرک، مهره، دستبند، النگو، پابند، گوشواره، حلقه، انگشتر، مهر، گل سینه و زنگوله هستند. اشیاء شیشه ای هم بهﻃور کل انواع مهره ها را دربرمی گیرند.
گورهای کاوش شده بین۱۹۰ تا ۲۱۵ سانتیمتر ﻃول دارند. عرض گورها بین ۴۰ تا۶۰ سانتیمتر و دارای عمقی بین۳۰ تا ۶۵ سانتیمتر هستند. کف گورها در عمق های مختلفی قرار دارد.
با عنایت به گورهای کاوش شده به نظر می آید بیشتر سنگ های موجود در باﻻ و پایین اسکلت ها در زمان تدﻓین، در زیر خاک بوده و روی گورها بصورت پشته خاک بوده است، که محدوده گور را مشخص کرده است. هیچ یک از گورها با هم تلاقی نداشته و هیچ یک از تدفین های جدید تدفین قدیم تر را تخریب نکرده است. محدوده تعدادی از گورها با هم تداﺧل داشته است، ولی اسکلت های هیچ. یک از گورها تخریب نشده است. اسکلت های موجود در گورها اغلب به علت نوع خاک منطقه و همین طور کارهای کشاورزی در وضعیت مناسبی نبودند و بیشتر پوسیده و یا خرد شده اند. شیوه تدفین در گورها بصورت طاقباز بوده که تنها در نحوه قرار گرفتن سر، دست ها و پاها با هم متفاوت هستند. سر اسکلت ها بیشتر به سمت باﻻ بوده، ولی تعدادی از آنها پس از تجزیه گوشت بدن بر اثر فشار وارده، صورت به راست، یعنی جنوب شرقی و یا به چپ در راستای شمال شرقی قرار گرفته است.
نتیجه جستجوهای باستان شناسان در گورستان مرسین نشان میدهد که بیشتر گورهای بزرگساﻻن از نظر ابعاد تقریباً به یک اندازه و شکل و تقریباً در یک جهت جغرافیایی هستند و به نظر می آید که اﻓراد خاصی، آنها را آماده می کردند. ﻓرد تدفین شده چنانچه بزرگتر از گور کنده شده بود، از قسمت پاها جمع می شد. تعدادی از تدفین ها هم کوچکتر از گور بودند. گورهای متعلق به کودکان در اندازه کوچکتر کنده شده است.
تدفین در گورها، به شیوه طاقباز انجام می گرفت، ولی از نظر نحوه قرارگیری، دست روی لگن یا ران، یا سینه و پاها که موازی هم بوده و یا این که پای راست روی پای چپ و یا برعکس قرار گرفته، تفاوت هایی داشته است.
با عنایت به مطالعات اولیه باستان شناسان روی بقایای استخوانی بر جامانده، جامعه مورد مطالعه در گورستان مرسین چال، شامل ۲۳ زن است، که از نظر سنی شامل ۱۴ جوان و ۶ میانسال بوده، که سن۳ اسکلت هم نامشخص بود. ۱۱ گوری که متعلق به مردان بودند از نظر سنی شامل ۷ جوان، ۳ میانسال بوده و سن یک اسکلت نامشخص بوده است.
از نظر تاریخ گذاری گورها، باتوجه به یافته های به دست آمده از گورها و همین طور نمونه های تاریخ گذاری شده در فصول قبل کاوش می توان اظهار داشت که این گورستان متعلق به دوره هخامنشی و اشکانی است.
گزیده ای از یافته های فصل چهارم کاوش در مرسین چال که حالا در موزه ملی به معرض نمایش گذاشته شده است
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب