ظرفیت گردشگری نیمهٔ شعبان در اصفهان
آثارنیوز: اصفهان جشن های روز نیمهٔ شعبان در اصفهان این توانایی را دارد که به یک فستیوال شهری و مذهبی تبدیل شوند. چلچراغ هایی با فانوس در جای جای کشورمان به مناسبت های مذهبی برپا می شوند، اما اصفهان در این خصوص متمایز است و مردم هر ساله به مناسبت نیمهٔ شعبان، با تحویلِ شمعدان ها و چراغ های لاله عباسی برای برگزاری منبر چراغ یا چلچراغ، فضاسازی خاصی را اجرا می کنند.
مرضیه ادهم، دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، درباب رسم چراغانیِ نیمه‌ی شعبان در اصفهان اظهار داشت: شاید این رسم در اصل ۵۰ یا ۶۰ سال پیش اجرا می شد و تا جایی که من اطلاع کسب کردم رسم سازمانی و سازمان یافته ای هم نبوده است. آن دوران وسایل زینتی و لامپ و چراغ کم بود و هر خانواده ای که چراغِ لاله ای داشت، آنرا خودجوش به مناسبت شب نیمهٔ شعبان به مسجد محله خود تحویل می داد تا در این شب که به شب چراغانی مشهور است، روشن کنند.
او ضمن اشاره به این که این لاله ها عمدتا عتیقه بودند و نشان خانوادگی داشتند، اضافه کرد: این چراغ ها را در مسجد با چینش خاصی قرار می دادند که جلوه بیشتری داشته باشد و بوسیله شمع یا برقی که تازه وصل شده بود، روشن شان می کردند. متصدی یا خادم مسجد هم از این لاله های گرانقیمت مراقبت و حراست می کرد. پس از شبِ نیمهٔ شعبان هم چراغ ها به صاحبان اصلی آنها تحویل داده می شد.
این کارشناس رسانه و ارتباطات اجتماعی، افزود: برخی از مردم نذر می کردند که چراغ های خودرا برای این شب تحویل دهند، بطورمثال تازه عروس بودند و چنین نذری می کردند.
این فعال اجتماعی و دغدغه مند اصفهانی اظهار نمود: الآن اطلاع دارم که این رسم در مسجد لنبان، حسینیه بنی فاطمه در خیابان ابن سینا و در چهارباغ خواجو اجرا می شود، اما دیگر بصورت قدیم، مرسوم نیست. تعدادی از مردم لاله های خودرا به این منظور تحویل می دهند و قسمتی از لاله ها را کرایه می کنند. البته فکر می کنم که چراغ هایی که حسینیه بنی فاطمه به مناسبت نیمهٔ شعبان می چیند، متعلق به خودشان باشد.
ادهم درباب دیگر رسومات نیمهٔ شعبان افزود: در کنار این چلچراغ ها، برخی از مردم نیز پارچه های گرانقیمت رنگارنگی را اهدا می کنند تا به عنوان تزئینات استفاده گردد. قسمتی از مردم هم بصورت خودجوش شربت و سایر نذورات را در کنار این چلچراغ ها پخش می کنند. به مناسبت نیمهٔ شعبان، علامت هایی (علومت) مشابه علامت که در روضه ها بسته می شود، با پارچه های شاد بسته می شوند و در سطح شهر جای گذاری می شوند.
او در آخر تصریح کرد: فکر می کنم روشن کردن لاله ها در مسجد لنبان ۳ یا ۴ روز و در چهارباغ خواجو ۲ تا ۳ روز ادامه دارد و لاله ها شب نیمهٔ شعبان تا اذان بامداد روشن هستند و در نهایت جمع آوری می شوند.
نیمهٔ شعبان، ظرفیت گردشگری مغفول مانده
محمدرضا زمانی، مسئول تبلیغ بین الملل معاونت تبلیغ و فرهنگ حوزه علمیه اصفهان، نیز درباره‌ی ظرفیت جشن نیمهٔ شعبان به عنوان فستیوال شهری، اظهار نمود: جشن نیمهٔ شعبان فارغ از بُعد مذهبی، یک بُعد اجتماعی نیز دارد که می تواند آنرا به جشنواره ای شهری بدل کند. این جشن، نوعی امر خیر است که هر کس بصورت ارادی با عنایت به میزان توانایی مالی اش، در آن بصورت مستقیم شرکت کرده و برای مثال شربت یا شیرینی توزیع می نماید. این بُعد از جشن های نیمه شعبان از بُعد اجتماعی برای گردشگران جالب است.
او افزود: از نظر مذهبی، باور به امام غایبی که برای او این چنین هزینه می شود نیز برای گردشگران محل توجه است. برای مسیحیان، این امام غایب که بیش از هزار سال از زندگی اش می گذرد، شباهتی با حضرت مسیح نیز دارد که منتظر آمدنش هستند و از وجه دیگری این مسئله می تواند برای تقریب مذاهب مورد توجه قرار گیرد. از طرفی باور تشیع نیز بر این است حضرت مهدی (عج) همراه با حضرت عیسی(ع) ظهور خواهدنمود. بدین سبب از این لحاظ نیز ظرفیت گردشگری به مناسبت نیمهٔ شعبان وجود دارد.
مسئول تبلیغ بین الملل معاونت تبلیغ و فرهنگ حوزه علمیه اصفهان، با تاکید بر این که جشن نیمهٔ شعبان در اصفهان، نوعی فستیوال شهری و مذهبی است، اضافه کرد: در حالیکه این جشن دارای بارقه اعتقادی قوی است، اما نزد پیروان سایر ادیان بُعد اجتماعی آن بر بعد مذهبی اش غالب است.
زمانی، با مقایسه مناسک سوگواری و شادی که جنبه های گردشگری دارند، افزود: آیین های ۱۰ روزهٔ عاشورا و محرم نیز ظرفیت گردشگری هستند و در شهرهایی همچون یزد و زنجان از ظرفیتهای آن استفاده شده است. متأسفانه به اندازه ای که مناسک عزاداری منظم و گسترده است، مناسک جشن و سرور گسترده نیست. برای مثال همه جای ایران مناسک خاصی برای سینه زنی دارند. نخل گردانی یکی از آیین های شناخته شده در روزهای سوگواری ائمه است، اما منبر چراغ یا چلچراغ ها امروزه تنها در چند نقطه محدود در اصفهان برپا می شوند و چندان شناخته شده نیستند. البته ابعاد متکثر، اجتماعی و مردمی گسترده و عمیقی دارد.
او در آخر سخنانش تصریح کرد: در مصاحبه هایی که ما با غیر مسلمانان داشتیم، متوجه شدیم که آنان نیز مثل ما معقتدند که دنیا با عدالت به انتها خواهد رسید و بالاخره منجی عدالت گستری ظهور خواهدنمود. بدین سبب استفاده از ظرفیت جشنواره ی مردمی و شهری نیمهٔ شعبان می تواند ابزار خوبی برای تبلیغ و گردشگری باشد. اما این که چطور و چگونه چنین جشنی برگزار گردد و با چه ایده هایی پیاده سازی شود، هنوز بکر است و جای کار دارد.
منبر چراغ، رسمی درحال فراموشی است
در همین رابطه با یکی از جوانانی که چندسالی است در اصفهان همراه با دوستانش، منبر چراغ را در نیمه شعبان برپا می نماید گفت و گو کردیم. او که ترجیح می دهد گم نام باقی بماند، درباب تجربه اش برای برگزاری چلچراغ، اظهار داشت: من و برخی از دوستانم چند سالی است که تصمیم داریم حرکت خوبی برای امام زمان(عج) در روز نیمه شعبان رقم بزنیم. تحقیق کردیم و متوجه شدیم که بستن منبر چراغ، رسمی قدیمی و رو به فراموشی در اصفهان است، بدین سبب تصمیم گرفتیم که این رسم را در حد توان احیا نماییم.
این شهروند دغدغه مند افزود: ما نخستین سالی که این کار را شروع کردیم، تشخیص دادیم که جشن نیمهٔ شعبان و شعائر کمرنگ شده است، بنابراین در پی ایده های جدید و خاص برای اجرا بودیم. یکبار شربت چهار رنگ توزیع کردیم. یک سال هم کتاب دادیم، ولی در نهایت به این نسخه فعلی رسیده ایم که منبر چراغ می بندیم و اهتمام می نماییم چیزی شبیه به جُنگ شادی را به مدت ۲ روز در نزدیکی پل خواجو برای بچه ها اجرا نماییم.
او تصریح کرد: البته در روزهای محرم در کشور عراق، رسمی حدودا مشابه این رسم برگزار می شده اما در ایران، مردم زیباترین و ارزشمندترین چراغ های خودرا برای روز نیمهٔ شعبان می آوردند و جشن کوچکی می گرفتند.
این فعال فرهنگی درباب واکنش مردم به چلچراغ ها اظهار داشت: ما حدود ۳ تا ۴ سال است که منبر چراغ می بندیم. وقتی مشغول کار می شویم بسیاری از مردم به ما می گویند که علاقه مندند که چراغ های خودرا به ما بدهند، اما ما از پذیرش امانت مردم معذور هستیم برای اینکه این لاله ها(چراغ) عتیقه و گرانقیمت هستند و ما نمی توانیم تضمین نماییم که لاله ها را در صحت و سلامت به آنان باز می گردانیم. ما در میان خانواده های خودمان لاله ها را جمع آوری می نماییم.
او افزود: البته برخی نیز نیز خصوصاً از یک سال قبل ما را از این کار بازمی داشتند و واکنش های بدی نشان می دادند. ما هم تلاش می کردیم که بگوییم امام زمان(عج) متعلق به همه ما است، ما این کار را برای دل خودمان می نماییم و ارتباطی با نهادهای سیاسی نداریم.
این فعال فرهنگی اصفهانی با دعوت از سایر شهروندان اصفهانی برای برپا کردن منبر چراغ، اظهار داشت: فقط باید برای داربست های منبر چراغ، مجوز شهرداری یا سازمان تبلیغات را بگیریم. مهم این است که چراغ ها را طوری نصب کنند که هم زیبایی اش حفظ شود و هم در مقابل باد و باران و طوفان مقاوم باشند. ما تصمیم داشتیم که هر سال یک منبر چراغ در شهر اضافه نماییم تا از این طریق تعداد منبرهای چراغ در شهر، هرسال افزایش یابد اما سختی کار و لزوم حراست شبانه روزی از آن مانع چنین کاری شد.
او افزود: مردم برای ما فرش های دستبافت گرانقیمت و لاله های عتیقه و خانوادگی می آورند و ما از پذیرش آن معذور هستیم. بنابراین ترجیح بر این است که افراد در بین دوستان و اقوام خودشان منبر چراغ درست کنند. حقیقتاً کار ساده ای هم نیست. چیدمان، نصب کردن و حفاظتش کار زمان بر و سختی است.
این فعال امور مذهبی درباب هدف از این اقدامات نیز توضیح داد: ما می خواهیم برای بچه های ۳ تا ۸ سال در چهارباغ خواجو یک خاطره نوستالژیک از روز نیمهٔ شعبان بسازیم. خاطره ای با فضاسازی خاص و جشنی که در آینده از آن به نیکی یاد کنند.
او ضمن اشاره به انتقاداتی که درباره‌ی فضاسازی های سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان به مناسبت های مختلف وجود دارد، اظهار نمود: به نظر من فضاسازی و برگزاری جشن در این روز و مناسبت های مشابه را باید به عهده مردم گذاشت و بصورت مردمی صورت گیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب