در گفت وگو با آثارنیوز تشریح شد
نقش پروژه خط 6 متروی تهران در خشک شدن چشمه 7 هزار ساله کشور
به گزارش آثارنیوز، عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه حفر تونل توسعه جنوبی خط 6 متروی تهران نمونه هایی از پروژه هایی هستند که مشکل جدی هجوم آب به داخل تونل و متعاقب آن اثرات زیست محیطی (خشک شدن یا کاهش آبدهی چشمه ها) و نارضایتی مردم محلی را به همراه داشته است، اظهار داشت: با تونل حفرشده برای ساخت پروژه مترو و عبور تونل از بخش آهکی مسیر به سبب نداشتن امکان کنترل آب ورودی به تونل و ورود آب قابل توجه به داخل تونل و پمپاژ مداوم این آب توسط پیمانکار به خارج از تونل پیش بینی می شد که این چشمه در آن زمان بطور قطع خشک خواهد شد که این پیش بینی به وقوع پیوست.
دکتر جعفر حسن پور در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه آبدهی چشمه ها و تغییرات فصلی آن در وضعیت طبیعی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آنها نوع چشمه، شرایط هیدروژئولوژیکی و حجم دینامیک مخزن، میزان بارندگی و تغذیه سفره است، اظهار داشت: «چشمه علی» از نظر زمین شناسی، یک چشمه کارستی - گسلی است که مظهر آن در سنگ های آهکی جنوب شرق تهران در منطقه شهر ری قرار گرفته است.
وی افزود: آب خروجی از این چشمه بوسیله کانال های انحلالی موجود در سنگ های آهکی رهنمون یافته در جنوب شرق تهران تامین می شود. اصولاً چنین چشمه هایی بسیار حساس بوده و به تغییرات هیدروژئولوژیکی مخزن تامین کننده آب به سرعت پاسخ می دهند. هرگونه کاهش یا افزایش طبیعی یا غیر طبیعی در تراز آب سفره تغذیه کننده چشمه بلا فاصله در مظهر چشمه با کاهش و یا افزایش آبدهی چشمه قابل مشاهده خواهد بود.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با بیان اینکه آبدهی «چشمه علی» از سال ۱۳۶۸ توسط دفتر مطالعات سازمان آب منطقه ای تهران بصورت ماهانه اندازه گیری شده است، توضیح داد: این اندازه گیری ها در سالهای قبل از دهه ۵۰ نیز بطور نامنظم انجام شده است. بر طبق این آمارها، تا قبل از ساخت پروژه مترو حداکثر آبدهی «چشمه علی» ۱۸۳ لیتر بر ثانیه (در فروردین سال ۱۳۷۹) و حداقل آن ۱۴ لیتر در ثانیه (در خرداد سال ۱۳۸۸) اندازه گیری شده است. میانگین آبدهی «چشمه علی» در این سال ها حدود ۸۱.۵ لیتر در ثانیه، محاسبه شده است. به طور معمول بیشترین آبدهی چشمه در اوایل بهار و کمترین آن در اواسط تا اواخر تابستان بوده است. بررسی نمودار آبدهی بلندمدت چشمه نشان میدهد که قبل از شروع ساخت پروژه توسعه جنوبیِ خط ۶ متروی تهران، به جز در چند سال محدود روند آبدهیِ چشمه نزولی بوده است.
دکتر حسن پور با بیان اینکه می توان با قطعیت اظهار داشت که علت اصلی کم آبی چشمه نسبت به سالهای قبل تر، تغییرات اقلیمی (یعنی کاهش بارندگی ها) در سالهای اخیر و کاهش تغذیه طبیعی سفره آهکی، همرا با افزایش برداشت آب از چاه های اطراف است، تصریح کرد: اما در این بین، نقش تونل حفرشده نیز قابل انکار نیست. در حین ساخت پروژه مترو و عبور تونل از بخش آهکی مسیر به دلیل نبود امکان کنترل آب ورودی به تونل و ورود آب قابل توجه به داخل تونل و پمپاژ مداوم این آب توسط پیمانکار به خارج از تونل پیش بینی می شد که این چشمه در آن زمان بطور قطع خشک خواهد شد که این پیش بینی بوقوع پیوست.
وی ادامه داد: در همان زمان پیش بینی شده بود که در صورتیکه پیمانکار پروژه، روش هایی را برای جلوگیری از آب ورودی به تونل به کارگیرد، چشمه بلا فاصله به حالت طبیعی خود بازخواهد گشت. با گذر تونل از بخش آهکی و آب بندی نسبی تونل، آبدهی چشمه بعد از مدتی به حالت طبیعی بازگشت.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، تصریح کرد: بااینکه پیمانکار تلاش زیادی کرد که با روش های مختلف این بخش از تونل را آب بند کند و در این کار نیز تا حدودی موفق بود، اما به دلیل نبود موفقیت کامل و وجود جریانی اندک در کف تونل، در ماه های خشک سال(اواسط تا اواخر تابستان) اثر آب جاری در کف تونل بر اثر خشکسالی های کلی اضافه می شود و این موجب می شود سطح آب در سفره آهکی به قدری افت کند که دیگر کانال های کارستی تغذیه کننده چشمه حاوی آب نباشند و چشمه خشک شود.
دکتر حسن پور در پاسخ به این پرسش که آیا می توان اثرات مخرب حفر تونل بر منابع آب زیرزمینی را پیش بینی یا از بروز آن جلوگیری کرد؟ با بیان اینکه درباب ارزیابی اثرات زیست محیطی تونل ها بر منابع آب مناطق اطراف تونل نظیر چاه ها و قنوات و خصوصاً چشمه ها در سالهای قبل هیچ روش پذیرفته شده ای در دنیا وجود نداشت، اظهار داشت: در سالهای اخیر ما با استفاده از اطلاعات خوب حاصل از پروژه های تونل سازی در داخل کشور توانستیم مدلی جدید را به نام TIS برای این منظور توسعه دهیم و به جهانیان معرفی نماییم. این مدل با استفاده از تجربیات حاصل از پروژه های تونل سازی انجام شده در کشور و پایش رفتار چشمه های اطراف آنها به دست آمده و نتایج آن در مجله معتبر Bulletin of Engineering Geology به چاپ رسیده است.
با مدل جدید ایرانی TIS اثرات مخرب حفر تونل بر منابع آب زیرزمینی قابل پیش بینی است
وی با تکیه بر ضرورت استفاده از این مدل در پروژه های تونل سازی کشور بمنظور تشخیص فوری چشمه های لطمه پذیر و پیشنهاد راهکارهای مناسب برای جلوگیری بموقع از این لطمه ها، اضافه کرد: پارامترهای اصلی که در ارزیابی رفتار یک چشمه به هنگام تونل سازی مؤثر هستند و در این مدل مورد استفاده قرار گرفته اند شامل میزان آب ورودی تونل که باید با روش مناسب تخمین زده شود، فاصله چشمه تا تونل، خاصیت های چشمه، ارتباط هیدرولیکی تونل و چشمه و شرایط آبخوان هستند.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، تصریح کرد: معیار TIS چشمه های شناسایی شده در اطراف تونل را در ۶ رده مختلف از T-I تا T-VI قرار می دهد. برای چشمه های رده T-I حفر تونل هیچ تأثیری بر کاهش آبدهی چشمه ندارد، اما چشمه هایی که در رده T-VI قرار گیرند، پیش بینی می شود که بر اثر حفر تونل بطورکامل خشک شوند. نتایج این مدل با میزان اثرپذیری چند چشمه اعتبارسنجی شده است و اکنون با استفاده از این روش می توان ارزیابی دقیق تری از رفتار چشمه ها و اثرپذیری آنها از پروژه های تونل سازی داشت و پیش از اجرای تونل، تمهیدات و راهکارهای لازم را برای جلوگیری از اثر منفی تونل بر چشمه فراهم نمود.
دکتر حسن پور تصریح کرد: بعد از شناسایی چشمه های لطمه پذیر، مهم ترین راه حل برای جلوگیری از کاهش آبدهی چشمه ها اتخاذ روش های مناسب تونل سازی همچون پیش تزریق دوغاب سیمان و سایر مواد شیمیایی مناسب برای آب بند کردن مقطعی از تونل است که از سنگ های حاوی آب عبور می کند. انتخاب ماشین آلات مناسب حفاری و نوع پوشش مناسب برای تونل همچون راهکارهای اساسی است که در آب بند کردن تونل می توانند بسیار مؤثر باشند.
وی تصریح کرد: «چشمه علی» هم از نظر تاریخی و هم از نظر اجتماعی بسیار حائز اهمیت می باشد و تغییرات آبدهی آن توجه رسانه ها را به خود جلب کرده است. زمانی که تهران آب لوله کشی نداشت، قسمتی از آب چشمه به مصرف شرب اهالی می رسید. الان، بااینکه آب لوله کشی، شهروندان را از چشمه علی بی نیاز کرده است، اما این چشمه تاریخی علاوه بر آبیاری مزارع و باغ ها، به عنوان یک تفرجگاه هنوز نقش مؤثر خودرا ایفا می کند.
«نشست زمین» مهم ترین خطر زیست محیطی حفر تونل هاست
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران در پاسخ به این پرسش که درباب تونل های شهری کدام مخاطره و اثر زیست محیطی بیش از همه اهمیت دارد؟، اضافه کرد: «نشست زمین» از دیگر مشکلات زیست محیطی حفر تونل هاست که خصوصاً در محیط های شهری اهمیت دارد و اگر کنترل نشود، ممکنست به ریزش و حتی تشکیل فروچاله در سطح زمین منجر شود.
دکتر حسن پور اضافه کرد: در محیط های شهری تا حد امکان نباید مسیر حفر تونل در زیر ساختمان های مهم باشد و حتی الامکان مسیر تونل باید به نحوی انتخاب گردد که در زیر ساختمان های حساسی چون آثار باستانی و بافت فرسوده شهرها قرار نگیرد.
وی افزود: پارامترهای مؤثر در نشست زمین شامل شرایط زمین شناسی و ژئوتکنیکی، شرایط آب زیرزمینی، عمق تونل یا میزان روباره، شکل تونل و روش تونل سازی هستند که در وقوع تغییر شکل در جداره تونل و انتقال این تغییر شکل ها به سطح زمین مؤثر هستند. در روش های مکانیزه با استفاده از ماشین حفار تمام مقطع و ماشین هایی که مجهز به تکنولوژی حفظ پایداری سینه کار تونل هستند، امکان کنترل جابه جایی ها برقرار است و امروزه از این روش ها در حفاری تونل های شهری مثل متروها استفاده زیادی می شود. مهم ترین عامل برای جلوگیری از نشست زمین، استفاده از روش تونل سازی مناسب، مدیریت خوب در کارگاه و رعایت مسائل فنی حفاری و نصب سیستم های نگهداری بموقع در تونل است.
اهمیت دپوی مناسب مواد باطله حاصل از پروژه های تونل سازی
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با بیان اینکه مصالح باطله تونل ها و نحوه ذخیره سازی یا استفاده مجدد از آنها نیز یک چالش زیست محیطی است، تصریح کرد: تولید حجم قابل توجه مواد باطله خارج شده از تونل ها از دیگر اثرات منفی زیست محیطی تونل هاست. در پروژه های تونل سازی حجم زیادی مواد باطله تولید می شود که باید در محلی مناسب و به روشی مناسب دپو (ذخیره) شده تا کمترین اثر زیست محیطی را به همراه داشته باشند.
دکتر حسن پور اشاره کرد: بازیافت و استفاده مجدد از این مصالح باطله می تواند در کاهش اثرات منفی زیست محیطی آنها مؤثر باشد. مواد باطله حاصل از حفاری تونل ها در زمینهای سنگی و خاکی تفاوت شایان توجهی با هم داشته و می توانند در کاربردهای متفاوتی مورد استفاده قرار گیرند.
وی اظهار داشت: در تونل های سنگی، خرده سنگ های تولیدی کاربردهای زیادی در راه اندازی خاکریزها، سدهای خاکی سنگریزه ای، پی ها و احیای زمین دارند. همین طور برای ساخت تونل حجم بتن بالایی مصرف می شود و سنگدانه های تولید شده در هنگام حفاری تونل می توانند منبع بسیار خوبی برای تولید بتن باشند. بدین سبب پیش بینی کیفیت این مصالح برای تولید بتن باید در پروژه های تونل سازی مورد توجه قرار گیرد. هم اکنون در پروژه های خارج کشور حجم زیادی از مواد باطله تولیدی را مورد استفاده مجدد قرار می دهند و ضروریست ما نیز در پروژه های داخلی چنین نگاهی داشته باشیم.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با بیان اینکه در یک پروژه پژوهشی برای پیش بینی کیفیت مواد باطله خروجی از تونل ها و ارزیابی امکان استفاده از آنها در تولید بتن مصرفی پروژه، یک مدل اولیه پیشنهاد داده ایم، اضافه کرد: این پروژه در قالب یک پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران ارائه شده است. در این مدل ۶ عامل شامل لیتولوژی و خاصیت های فیزیکی و مکانیکی سنگ و میزان یکنواختی آن و ریزساختارها و ناخالصی های موجود در سنگ به اضافه روش حفاری تونل به عنوان پارامترهایی مهم برای ارزیابی کیفیت سنگدانه انتخاب شدند و بعد از وزن دهی به آنها برای محاسبه AQI یا شاخص کیفیت سنگدانه بتن مورد استفاده قرار گرفته اند.
دکتر حسن پور افزود: استفاده از این مدل ارزیابی می تواند در آینده برای تشخیص مصالح مناسب و امکان استفاده از آنها در تونل و در نتیجه برنامه ریزی دقیق تر برای تامین سنگدانه مورد نیاز بتن مصرفی پروژه مفید بوده و ضمن کاهش هزینه اجرای پروژه، در کاهش اثرات منفی زیست محیطی تونل ها در حوزه مدیریت دفع مواد باطله نیز سودمند باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که تونل سازی می تواند اثرات مثبتی هم بر محیط زیست داشته باشد یا خیر؟، اظهار داشت: بطور کلی، اثرات تونل ها بر محیط زیست به دو دسته قابل تقسیم است؛ دسته اول اثراتی هستند که حین ساخت تونل یا فضاهای زیرزمینی بروز می کند. دسته دوم نیز برخی اثراتی هستند که ممکنست حین بهره برداری از تونل همچنان ادامه پیدا کنند. مسائل زیست محیطی حین اجرا گذرا و محدود به زمان اجرای پروژه بوده و اغلب آنها چنانچه استانداردهای لازم در تونل سازی رعایت شود، ادامه دار نخواهند بود. برخی اثرات منفی زیست محیطی در مواقعی که تونل به خوبی اجرا نشده باشد، می توانند تا سال ها حین بهره بردای تونل نیز ادامه پیدا کنند. بطورمثال اگر تونل با روش های مناسب آب بندی نشود، تأثیر تونل بر منابع آب منطقه می تواند دائمی باشد.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، با ابراز خرسندی از اینکه ایجاد به هم ریختگی در چشم اندازهای طبیعی که از آثار مهم زیست محیطی تونل هاست، فقط منحصر به پرتال ها یا دهانه های ورودی و خروجی تونل می شود، تصریح کرد: این مساله اثر چندان مهمی در قیاس با خاکبرداری های حجیم (و حفر ترانشه های بلند) در پروژه های راه سازی ندارد.
تشدید اثرات مخرب با اجرای ترانشه های بلند بجای حفر تونل در راه اندازی راه و راه آهن
دکتر حسن پور اظهار داشت: در بسیاری موارد در پروژه های راه اندازی راه و راه آهن اگر بجای حفر تونل، ترانشه های بلند اجرا شوند، اثرات مخرب تری از این دیدگاه ایجاد می شود. مثال بارز آن «بزرگراه حکیم» است که با راه اندازی یک تونل بزرگراهی از زیر پارک جنگلی چیتگر گذر کرد.
وی ادامه داد: با راه اندازی این تونل به هم ریختگی و قطع درختان به دو پرتال تونل محدود شد. در محیط های شهری با اجرای طرح های زیباسازی اثر این به هم ریختگی ها را می توان به حداقل رساند. تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک سطحی، تغییر در مورفولوژی زمین از دیگر اثرات مخرب زیست محیطی دستکاری سطح زمین و حفر ترانشه ها است. همین طور تخریب محل عبور و مرور حیوانات از دیگر آثار مخرب حفر ترانشه است که با راه اندازی تونل ها می توان بر این مشکل غلبه کرد. بنابراین، تونل سازی از این لحاظ برتری های قابل توجهی از دیدگاه محیط زیستی دارد.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، تصریح کرد: مصرف انرژی برای اجرای پروژه تونل سازی و ساخت و ساز تونل نظیر هر پروژه دیگری لازم است و گازهای حاصل از سوخت ماشین آلات تونل سازی به تولید گازهای گلخانه ای و در نتیجه به تشدید پدیده «تغییر اقلیم» منجر می شود. با این وجود، بااینکه تونل ها حین ساخت تا حدودی اثرات سوء زیست محیطی دارند، اما بعد از بهره برداری اثرات مثبت آنها در کاهش مصرف سوخت و انرژی، در حمل و نقل شهری و برون شهری، خیلی سریع مصرف سوخت و انرژی برای راه اندازی تونل را جبران می کند.
دکتر حسن پور با بیان اینکه تونل ها انواع مختلفی دارند و با روش های مختلفی حفر می شوند، افزود: تونل های بلند از نوع کوهستانی عمدتا در بیرون شهر واقع هستند که به طور معمول کاربری انتقال آب و حمل و نقل جاده ای و ریلی دارند. طول این تونل ها از ۲ - ۳ کیلومتر تا بیش از ۵۰ کیلومتر متغیر است. دسته دوم تونل هایی هستند که در شهرها اجرا می شوند و عمدتا برای ایجاد خطوط مترو هستند. طول این تونل ها نیز متغیر بوده و ممکنست به بالای ۴۰ کیلومتر نیز برسند.
وی ادامه داد: در دسته اول، اغلب تونل ها در محیط های سنگی و در دسته دوم، تونل ها اغلب در محیط های آبرفتی و زمین نرم راه اندازی می شوند که هر یک مسائل زیست محیطی مخصوص به خودرا دارند. مهم ترین اثر زیست محیطی برای دسته اول تونل ها، امکان اثرگذاری بر منابع آب مناطق نزدیک تونل و برای دسته دوم، امکان نشست زمین بالای تونل و ایجاد فروچاله های ناشی از ریزش و ناپایداری های داخل تونل است.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اشاره کرد: علاوه بر دو مورد فوق، می توان به موارد گوناگون دیگری از اثرات زیست محیطی تونل ها اشاره نمود که پرداختن به آن شرح مفصل می خواهد.
ارتعاشات و لرزش ها بر اثر کارهای مختلف تونل سازی آزاردهنده برای مردم و ساکنان منطقه
دکتر حسن پور، تصریح کرد: همچون ارتعاشات و لرزش هایی که بر اثر کارهای مختلف تونل سازی ایجاد و بوسیله زمین و هوا منتقل شده و آزار و اذیت مردم و ساکنان منطقه و در حالت بحرانی لطمه به ساختمان های اطراف را در پی دارد، ایجاد سر و صدا بر اثر رفت وآمد ماشین آلات، آلودگی هوا بر اثر تولید گرد و خاک و سوخت ناقص ماشین آلات تونل سازی، دست خوردگی در محیط طبیعی که به تخریب چشم اندازهای طبیعی منتهی می شود و می توان به مواردی چون تولید حجم زیادی از مصالح باطله و تولید برخی مواد زائد حین تونل سازی اشاره نمود.
وی اظهار داشت: این مواد زائد که ممکنست سمی و مضر باشند، در صورت راهیابی به آب های سطحی و زیرزمینی می توانند اثرات جدی زیست محیطی را ایجاد کنند. بطور مثال موضوع آزاد شدن انواع ترکیبات نیترات و نیتریت در حین انفجار و همچنین احتمال وجود ترکیبات سمی و سرطان زا در ملات و سوسپانسیون های تزریق و ورود آنها به آب های داخل تونل، بسیار جدی است.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، تصریح کرد: این مواد ابتدا وارد آب داخل تونل، سپس آب سطحی و در نهایت آب زیرزمینی می شوند. این آب ها نباید بدون کنترل وارد منابع آب طبیعی شوند و تصفیه آنها قبل از ورود به طبیعت حتما باید در دستور کار طراحان و مجریان پروژه های تونل سازی قرار گیرد. ورود این آب ها به ویژه در محیط های کارستی در اکوسیستم این محیط ها بسیار تأثیرگذار است و موجب از میان رفتن این اکوسیستم ها می شود.
تأثیر منفی حفر تونل های عمیق کوهستانی بر منابع آب های زیرزمینی
دکتر حسن پور با بیان اینکه از مهم ترین اثرات زیست محیطی حفر برخی تونل های بلند و عمیق در مناطق کوهستانی، تأثیر منفی آنها بر منابع آب های زیرزمینی است، توضیح داد: اثر تونل سازی بر روی منابع آب منطقه مهم ترین اثر منفی زیست محیطی و اجتماعی در پروژه های تونل سازی است. ورود آب زیاد به داخل تونل تأثیر بسیاری بر روی وضعیت هیدروژئولوژیکی آبخوان های مسیر تونل دارد که خود اثرات مستقیم و غیرمستقیم مختلفی را بدنبال دارد. مهم ترین اثر مستقیم آن اثر منفی بر منابع آب موجود در منطقه همچون افت سطح آب چاه ها و کاهش آبدهی قنوات و چشمه های اطراف است، به نحوی که می تواند به خشک شدن و از میان رفتن منابع آب نزدیک تونل نیز منتهی شود.
وی اشاره کرد: اغلب تونل هایی که در محیط های کربناته کارستی(سنگ هایی از جنس آهک که پتانسیل زیادی برای انحلال دارند) حفر می شوند، با حجم زیادی از آب ورودی به تونل مواجه می شوند که این مساله اثرات مخرب قابل توجهی بر آبخوان آهکی دارد. در کشور ما، در مناطق کوهستانی زاگرس و البرز که شامل وسعت قابل توجهی از تشکیلات کربناته(سنگ های آهکی) با پتانسیل تشکیل کارست(حفرات انحلالی) هستند، مثال های زیادی از ورود آب غیرقابل کنترل به تونل های حفر شده وجود دارد. قطعه دوم تونل انتقال آب زاگرس یا نوسود، تونل انتقال آب قمرود، تونل انتقال آب کوهرنگ، تونل انتقال آب سبزکوه، تونل انتقال آب کرمان و تونل توسعه جنوبی خط ۶ متروی تهران نمونه هایی از پروژه هایی هستند که مشکل جدی هجوم آب به داخل تونل و متعاقب آن اثرات زیست محیطی (خشک شدن یا کاهش آبدهی چشمه ها) و نارضایتی مردم محلی را بدنبال داشتند.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اضافه کرد: چنانچه در محیط های کارستی، تونلی بدون رعایت مسائل مربوط به آب بندی اجرا شود، آب های زیرزمینی اطراف به داخل تونل زهکش می شوند و موجب افت سطح آب منطقه می شوند که ضمن اثر مستقیم بر آبدهی چشمه ها و چاه ها، اثرات غیرمستقیمی مانند تغییر در خواص فیزیکی و شیمیایی خاک های سطحی و کاهش رشد گیاهان و پوشش گیاهی منطقه را نیز بدنبال دارد. وقتی آب زیرزمینی آغاز به زهکش به داخل تونل می کند، جهت حرکت آب زیرزمینی تغییر می کند. همین طور گرادیان هیدرولیکی و سرعت جریان آب افزوده می شود. این تغییرات بر روی کیفیت شیمیایی هیدروژئوشیمی آب نیز تأثیرگذار است. کاهش فشار آبخوان و تغییر در اندرکنش آب و سنگ عواملی هستند که تعادل ژئوشیمیایی آبخوان را به هم زده و کنترل کننده شیمی آب هستند.
دکتر حسن پور تصریح کرد: با افت سطح آب زیرزمینی، رطوبت خاک کم می شود که خود به بر هم خوردن تعادل و تنوع میکروبی، کاهش غلظت CO۲ و در نتیجه تغییر در خواص شیمیایی و ساختار خاک، افزایش دانسیته خاک، افزایش ریزدانه در خاک و مهاجرت مواد مغذی به عمق بیشتر منجر می شود و در مجموع کیفیت خاک کاهش پیدا می کند. این پدیده بر روی پروسه فیزیولوژی گیاه و رشد آن تأثیر می گذارد، بدین ترتیب که وقتی سطح آب افت می کند، ریشه گیاه دسترسی کمتری به آب خواهد داشت و برای جبران این مساله روزنه های داخل گیاه تنگ تر می شود و رشد گیاه تحت تأثیر قرار گرفته و کاهش پیدا می کند. این مساله سبب می شود در طولانی مدت پوشش گیاهی روی سطح زمین دستخوش تغییر شده و از تراکم آن کاسته شود.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، مدتی پیش رسانه ها از خشک شدن چشمه هفت هزار ساله شهر ری (چشمه علی) آگاهی داده بودند که خیلی از کارشناسان حفر تونل توسعه جنوبی خط ۶ متروی تهران را یکی از علل این عارضه برشمردند و افزودند البته دانشمندان ایرانی با استفاده از اطلاعات خوب حاصل از پروژه های تونل سازی در داخل کشور توانسته اند مدلی جدید را به نام TIS برای این منظور توسعه دهند و به جهانیان معرفی کنند که بواسطه آن می توان وقوع چنین اثرات مخربی را پیش بینی نمود.
منبع: asarnews.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب