گزارش آثارنیوز؛
زخم سیل۹۸بر تن بناهای هزارساله
آثارنیوز: در حالی هنوز پیكر بناهای هزار ساله لرستان از گزند سیل 98 زخمی است كه مرمت كامل این آثار چشم انتظار ابلاغ مصوبه اختصاص اعتبار 24 میلیاردی هیئت دولت می باشد.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها: وقوع سیلاب فروردین ماه ۹۸ در استان لرستان شهرهای مختلف این استان از خرم آباد مرکز لرستان گرفته تا پلدختر، دلفان، کوهدشت، دورود، چگنی و … را درگیر کرد. مطابق آخرین آمار اعلام شده از طرف متولیان امر در جریان دو سیل رخ داده طی فروردین ماه سال گذشته، ۶ هزار واحد تجاری و ۳۵ هزار واحد مسکونی لرستان خسارت دیده است.
در جریان سیل حدود هشت هزار میلیارد تومان خسارت در حوزه زیرساخت ها به استان لرستان وارد شد و همین میزان بالای خسارات، سیل لرستان را منحصربه فرد کرد، به صورتی که در شهرستان پلدختر در ایام ابتدایی سیل هیچ گونه زیرساختی در بخش های مختلف شامل آب، برق، ارتباطات، راه دسترسی، گاز و … وجود نداشت.
در سیل لرستان ۱۸ شهر و هزار و ۲۰۰ روستا درگیر سیلاب و ۳۵ هزار خانوار گرفتار مشکل شدند، راه ۸۷۰ روستا، برق هزار و ۱۴۵ روستا، ارتباط تلفنی ۳۶۰ روستا و ۱۰ شهر، گاز ۱۸۲ روستا و آب ۸۰۰ روستا قطع شد.
میراثی که سیل با خود برد
آثار تاریخی و بناهای کهن لرستان نیز از گزند سیل مهیب ۹۸، در امان نماندند و خسارات مختلفی به بناهای تاریخی از پل های هزار ساله گرفته تا خانه های تاریخی وارد شد.
بیشترین خسارت سیلاب متوجه بسترها، پایه ها و اتصال بستر و پایه ها در پل های تاریخی لرستان بود به صورتی که یکی از پایه های پل تاریخی «کشکان» در آب غوطه ور شد و آب آنرا با خود برد و به پل پایین دستی برخورد کرد و سبب خسارت به پل این هم شد و پایه اصلی آن ۱۳ درجه کج شد.
همچنین قسمتی از تپه محل قرارگیری قلعه فلک الافلاک در سیلاب گرفتار رانش شد و در شهرستان بروجرد هم حدود ۱۵ خانه تاریخی براثر بارش های سیل آسای فروردین ۹۸ لطمه بسیار جدی دیدند.
در مجموع بیش از ۱۰۰ بنای تاریخی لرستان تحت تأثیر سیلاب قرار گرفتند و لطمه هایی به آنها وارد شد که نیازمند به مرمت و استواری بخشی اساسی هستند.
لزوم اجرای مرمت های مستمر، مقطعی و اضطراری بناهای تاریخی
عطا حسن پور کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه مرمت و حفاظت دو موضوع جدا هستند گرچه به هم مرتبط هستند؛ تصریح کرد: حفاظت پیش از مرمت است و راه آخر مرمت است، اهتمام می نماییم ابتدا بناهای لطمه دیده را به طرق مختلف حفاظت نماییم تا کمتر لطمه ببینند؛ در صورتیکه بنایی لطمه دید وارد فاز مرمت می شویم.
وی با اشاره به اینکه بناهایی وجود دارند که از دوره باستان تا کنون گرفتار لطمه ها، شکست ها و مسائلی شده اند و در چهره اصلی آنها اثر تغییراتی بوجود آمده است که اگر پایش و کنترل نشوند جز لطمه چیز دیگری به دنبال ندارد، خاطرنشان کرد: اهتمام می نماییم نخستین اقدام در این راستا، دادن کاربری به بنا باشد، حتی اگر در یک ساختمان امروزی دو تا سه سال سکونت جریان نداشته باشد مستهلک می شود و گرفتار لطمه می شود.
این کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان خاطرنشان کرد: اگر حیات در یک بنا جریان داشت موجب زیبایی، پویایی و زنده ماندن بنا می شود.
حسن پور با اشاره به اینکه یکسری مرمت های مستمر، مقطعی و اضطراری را برای بناهای تاریخی داریم، اظهار داشت: مرمت های مستمر مربوط به بناهایی مثل پل های تاریخی و قلعه فلک الافلاک می شود که هر ساله پایش و مرمت می شوند تا لطمه ها برطرف شود.
پل تاریخی «کشکان» نیازمند به مرمت اساسی است
وی با اشاره به اینکه مرمت های مقطعی مربوط به بناهایی است که بطور مثال در اثر سیلاب گرفتار لطمه شده است، خاطرنشان کرد: مرمت اضطراری نیز برای بناهایی همچون پل تاریخی کشکان کاربرد دارد که دهانه آن در حال تخریب است و اگر پیش از بارندگی استواری بخشی نشود ممکنست ریزش کند، پس وارد فاز مرمت اضطراری یا نجات بخشی می شویم.
این کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان با تاکید بر اینکه مرمت آثار تاریخی بودجه های خاص نیاز دارد و زمان در این رابطه خیلی مهم می باشد، اضافه کرد: اگر پیش از بارش ها تپه زیر برج بزرگ قلعه فلک الافلاک را استواری بخشی نمی کردیم ممکن بود هر آن ریزش کند.
حسن پور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه مرمت ها در تمام دنیا تابع یکسری اصول و قواعد و کنوانسیون های بین المللی است که منشور ونیز و منشور آتن در این رابطه بسیار مشهور و مهم هستند، تصریح کرد: این منشورها سرمشقی است که کل بناهای آجری، سنگی، گچی و… را شامل می شود و برای مرمت ها یک پایه داریم که همان منشور ونیز یا آتن است.
در سیلاب ۹۸ بیشتر پل های تاریخی لرستان خسارت دیدند
وی با اشاره به اینکه سیل سال ۹۸، سیل بزرگی بود که عده ای عنوان می کنند دبی بازگشت آن ۱۰۰ ساله یا ۲۰۰ ساله و حتی هزار ساله بوده است، خاطرنشان کرد: آخرین باری که چنین سیلی در تاریخ ثبت شده به دوره قاجار برمی گردد که حدود ۱۵۰ تا ۱۷۰ سال پیش چنین سیلابی آمده است و چنین لطمه هایی نیز به دنبال داشته است.
این کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان با تاکید بر اینکه در سیلاب ۹۸ بیشتر پل ها همچون پل بزرگ کشکان خسارت دیدند که در اثر این سیل پایه بزرگ پل کشکان اندکی به سمت شرق کج شد و طاق آن از بین رفت؛ اضافه کرد: امروز دیگر مسئله استواری بخشی این بنای تاریخی مطرح است و مجبوریم بنا را به همان مدل خود استواری بخشی نماییم.
پایه پل کشکان که کج و واژگون شده اگر استواری بخشی نشود ممکنست در سیل بعدی آنرا از دست بدهیم
حسن پور با اشاره به اینکه پایه پل کشکان که کج و واژگون شده اگر استواری بخشی نشود ممکنست در سیل بعدی آنرا از دست بدهیم و تا ابد حسرت آنرا بخوریم، اظهار داشت: باید با تمام امکانات و با کمک مهندسان این بناها را حفظ و استواری بخشی نماییم.
وی با اشاره به اینکه بستر سازی رودخانه ها و دیواره سازی رودخانه ها اقدام مهمی است که از طرف شرکت آب منطقه ای در حال انجام می باشد تا در صورت بروز سیلاب جلوی حرکت آب چیزی نباشد و وسایل مزاحم مثل سنگ و گل و لای موجود نباشد، خاطرنشان کرد: در سیل ۹۸ اگر جلوی پل «بابازید» مسدود نمی شد بطور قطع سطح آب گذری راحت انجام می شد و پلدختر با این حجم از مشکلات مواجه نمی شد.
لای روبی، بستر سازی و دیواره سازی رودخانه ها بمنظور جلوگیری از وقوع سیلاب های مهیب توسط نهادهای ذی ربط صورت گیرد
این کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان با تاکید بر اینکه اگر بستر سازی و دیواره سازی رودخانه ها پیش از سیل انجام می شد هیچ وقت شاهد چنین فاجعه ای در سیل ۹۸ نبودیم که در نهایت منجر به لطمه وارد آمدن به آثار تاریخی هم شود، اضافه کرد: دستگاههای مختلف مثل آب منطقه ای، راه و شهرسازی و شهرداری دست به دست هم بدهند مسیر آب را باز کنند و سپس سراغ پل ها بیاییم.
حسن پور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه مرمت های قلعه فلک الافلاک نیز به صورت مستمر انجام می شود، اظهار داشت: برای مرمت مستمر این تاریخی شاخص گذاری می نماییم، اگر روی دیواره های بنا ترکی ببینیم با بست های که از جنس گچ است روی ترک را می پوشانیم و تاریخ می زنیم، اگر ببینیم در طول روزها این گچ ترک انداخته بود و پیش روی کرده بود سریعاً باید پر شود و استواری بخشی شود.
وی خاطرنشان کرد: مسائل پایشی و مطالعاتی میراث فرهنگی به صورت مستمر در همه بناها انجام می شود.
برگشت حجم بالای سیلاب پایه پل تاریخی کشکان را از جا کند
این کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان با تاکید بر اینکه تمام پل های تاریخی لرستان به این علت سالم مانده اند که در بستر محکمی راه اندازی شده اند، بطور مثال درباب پل کشکان، پایه پل در بستر صخره ای راه اندازی شده و بنابراین است که پس از هزاران سال پایه های این پل ها نیاز به مرمت ندارند، تصریح کرد: اگر پایه های پل کشکان ریزش کردند به این علت بود که برگشت آب سیلاب ۹۸ موجب شد چرخاب ایجاد شود و پایه از جای خود کنده شود.
حسن پور با اشاره به اینکه زیرسازی و بستر سازی مناسبی در دوره های ساسانی، قرن چهارم و حتی دوره پهلوی برای پل ها انجام شده است، خاطرنشان کرد: قبلاً شن و ماسه جلوی پایه های پل ها جمع شده بود و بعداً که با وقوع سیلاب آب برگشت خورد دور پایه پل کشکان را خالی کرد و پایه واژگون شد.
آسیب دیدن بناهای هزار ساله در عصر امروز بی انصافی است
وی با اشاره به اینکه بناهای تاریخی لرستان همه بالای هزار سال قدمت دارند، خصوصاً پل های لرستان که قدمت هزار ساله دارند، تصریح کرد: بنایی که هزار سال است سر پاست حداقل ۱۰ دبی برگشت صد ساله سیلاب را تحمل کرده است تا به دوره ما رسیده است، بی انصافی است در دوره ما با این همه پیشرفت و اطلاعات و دانش اجازه دهیم با بی خردی خراب شوند.
این کارشناس برجسته میراث فرهنگی لرستان با اشاره به اینکه گذشتگان ما بنایی را پی ریزی کرده اند برای هزار سال که من نامش را «توسعه پایدار» می گذارم، خاطرنشان کرد: نمونه بارز و عینی توسعه پایدار پل های تاریخی لرستان هستند؛ زمانی که بدر ابن حسنویه برای پل کشکان آرزوی طول عمر و حفاظت از بلاهای طبیعی می کند، پس این پل را برای نسل های مختلف پایه ریزی کرده است.
اهمال کاری در مرمت آثار تاریخی خیانت به فرهنگ و تاریخ ایران است
حسن پور با تاکید بر اینکه اگر بخواهیم اهمال کاری و کوتاهی در مرمت آثار تاریخی لرستان نماییم، واقعاً به فرهنگ و تاریخ ایران خیانت کرده ایم، اضافه کرد: مرمت بناهای تاریخی اصولاً باید مستمر صورت گیرد که نهاد میراث فرهنگی نیز ماهانه برمبنای وظیفه ذاتی خود مرمت ها را پایش و چک می کند؛ دیگر دستگاه ها نیز باید مسیر جریان آب در وقوع سیلاب را پاکسازی کنند تا حجم سیلاب رودخانه ها به پل های تاریخی لرستان لطمه نزند.
وی افزود: بطور قطع بنایی که هزار سال سر پا باشد باید شاهد یکسری لطمه ها در آن باشیم اما نمی گردد دست روی دست بگذاریم و منتظر تخریب آن باشیم، بلکه این آثار باید احیا شوند و وظیفه ما حفظ و انتقال آن این آثار به نسل آینده است.
بخش عمده ای از آثار تاریخی لرستان در سیل ۹۸ گرفتار لطمه شدند
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه در زمان بارش های سیل آسایی که در سال ۹۸ داشتیم، بخش عمده ای از آثار تاریخی استان گرفتار لطمه شدند، همچون پل های تاریخی، بافت تاریخی بروجرد، چند بنای باارزش مثل قلعه فلک الافلاک و… تصریح کرد: به همت استاندار لرستان اعتباراتی از استان و منابعی از مرکز را برای مرمت این آثار تاریخی گرفتیم.
سید امین قاسمی با اشاره به اینکه هم پل های تاریخی را مرمت کردیم و هم قلعه فلک الافلاک که در زلزله اردیبهشت ماه امسال مقداری لطمه دیده بود را مرمت و استواری بخشی کردیم، خاطرنشان کرد: سال قبل پس از سیل برای مطالعه یکپارچه سازی بستر و سازه قلعه فلک الافلاک و استواری بخشی آن مشاوری از اساتید دانشگاه صنعتی شریف گرفتیم که مراحل پایانی مطالعات در حال انجام می باشد تا بر این اساس بتوانیم ادامه مسیر استواری بخشی که قسمتی از آن ۱۵ سال پیش انجام شده و ابتر مانده را انجام دهیم.
مطالعه یکپارچه سازی بستر و سازه قلعه فلک الافلاک در حال انجام است وی با تاکید بر اینکه امسال هم قسمتی از قسمت های دیواره های قلعه فلک الافلاک که لطمه دیده بود را دوخت و دوز کردیم و مرمت شد، اضافه کرد: درباب پل های تاریخی هم در حد امکان با اعتباراتی که از مرکز و استان گرفتیم در حد مرمت اصلاحی انجام شده و درباب بافت تاریخی بروجرد هم اتفاقاتی افتاده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اشاره به اینکه منتظر ابلاغ اعتبارات اصلی هستیم که با این اعتبارات می توانیم به صورت کامل آثار را مرمت و در مقابل حوادث طبیعی دیگر آماده سازی نماییم، اظهار داشت: ۲۴ میلیارد اعتبار برای ما مصوب شده و به هیئت دولت رفته است که باید مصوب و ابلاغ شود که این پروسه یک سال به طول انجامیده است.
مرمت اساسی آثار تاریخی در انتظار ابلاغ ۲۴ میلیارد اعتبار هیئت دولت
قاسمی با اشاره به اینکه پیگیری هایی در سطح وزارت خانه داشته ایم تا پروسه تخصیص این اعتبارات در هیئت دولت تسهیل و ابلاغ شود تا سریعاً کار مرمت و اصلاح بخشی آثار تاریخی را بطور کامل انجام دهیم، خاطرنشان کرد: یکی از پل هایی که در سیلاب ۹۸ به شدت لطمه دیده بود پل تاریخی «کشکان» است، تلاش کردیم پی سازی این اثر تاریخی صورت گیرد و پایه های آنرا ترمیم نماییم.
وی تصریح کرد: الان پل «کشکان» در شرایط استیبل و مناسبی است، اما دنبال می نماییم مرمت اساسی این اثر تاریخی صورت گیرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با تاکید بر اینکه در حوزه خانه های تاریخی بروجرد در حال انجام عملیات مرمت هستیم و بخش عمده ای هم انجام و رفع خطر شده است، اضافه کرد: اگر اعتبارات لازم تزریق شود بسیاری از این خانه ها را بازسازی کامل می نماییم که حتی بشود کاربری تعریف کرد و مورد بهره برداری مناسب قرار داد.
اگر اعتبارات لازم تزریق شود بسیاری از خانه های تاریخی بروجرد را بازسازی کامل کرده و برای آنها کاربری تعریف می شود
قاسمی با اشاره به اینکه ۵۷ میلیارد ارزیابی خسارت سیلاب به بناهای تاریخی لرستان بود، اظهار داشت: ارقامی از این خسارات را از منابع سازمان و استانی در اختیار گذاشتند و به صورت امانی کارهایی انجام شد، آنچه که اولویت است و باید دولت مصوبه بدهد مبلغ ۲۴ میلیارد است تا بتوانیم بخش عمده ای از آثار را ظرف یک سال تکمیل مرمت می نماییم.
وی خاطرنشان کرد: با تکمیل پروسه مرمت، برخی بناهای تاریخی موزه خواهند شد و برخی خانه های تاریخی تبدیل به کارگاه های صنایع دستی می شوند تا پویا و زنده بمانند. بر طبق این گزارش، دیار پل های تاریخی ایران با ۱۰۰ پل تاریخی مقرر است معرف داشته های ایران در یونسکو باشد؛ سال هاست حکایت ثبت جهانی پل های تاریخی لرستان دهان به دهان نقل می شود و هنوز دست یاری اعتباری به مدد این بناهای شگرف نیامده تا پایشان را از لیست موقت به لیست دائمی آثار جهانی باز کند. اما بیم آن می رود که پل های تاریخی دیار لرستان در گذر سال ها و در نبود اعتبار کافی از پروسه مرمت و ترمیم عقب بمانند. از طرفی خیلی از بناهای تاریخی لرستان همچون قلعه فلک الافلاک نیازمند به اختصاص اعتبارات جدی و کافی برای مرمت و استواری بخشی اساسی هستند تا بتوان این میراث های گرانبها را برای نسل های آینده حفظ کرد و در عین حال از ظرفیت های گردشگری این آثار تاریخی در عصر کنونی بهره برداری نمود.
منبع: asarnews.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب