واشكافی یك تناقض درباره‌ی قدمت كاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله؛
بالاخره كاشی ها پهلوی بود یا صفوی؟
آثارنیوز: ایسنا/اصفهان وقتی رئیس كمیته ملی ایكوموس ایران با دیدن ترك مرمت شده‌ی گنبد مسجد شیخ لطف الله فریاد «خراب كرده اند» را سر داد، گفتگوها و گزارش ها و تحلیل های بسیاری در رسانه های مختلف درج شد كه بازخوانی آنها گاه تناقضاتی را در بیانات بعضی از مسئولان میراث فرهنگی اصفهان در ارتباط با مرمت این گنبد آشكار می كند. یكی از این تناقض ها مربوط به تعیین قدمت كاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله است.
در گفت وگویی كه ایسنا ۲۵ آبان ماه با ناصر طاهری، معاون اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان داشت، وی درباره قدمت كاشی های این گنبد اظهار نمود: هیچ گنبدی امروز با همان كاشی های صفوی وجود ندارد، چون تقریباً هر ۵۰ سال یك دفعه مرمت و بازسازی شده است. حتی نقش كاشی های ۱۵۰ سال پیش مسجد امام هم با نقش كاشی های فعلی آن فرق دارد و به هر حال به مرورزمان كاشی ها نوسازی می شوند.
فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان نیز بااینكه در قسمتی از صحبت های خود در همان گفتگو برای توضیح شیوه مرمت دو ترك از گنبد مسجد شیخ لطف الله اعلام نمود گنبد مسجد شیخ لطف الله، قبلاً هم مرمت شده بود و كاشی های آن صفوی نبودند، در بخش دیگری از سخنان خود اظهار نمود: كاشی ها صفوی بود و ما نمی خواستیم آنها را نو نماییم بلكه می خواستیم مرمت نماییم.
البته خانم خطابخش در روزی كه خبرنگاران و اهالی رسانه را برای بازدید از گنبد مسجد شیخ لطف الله روی این گنبد دعوت كرده بود نیز بر همین اظهارنظر دوم خود تاكید كرد و اظهار داشت: ۹۵ درصد كاشی های ترك مرمت شده‌ی گنبد همان كاشی اصل صفوی است و چیزی اضافه نشده بلكه آنچه اضافه شده كاشی هایی است كه ریخته یا تخریب شده و دیگر قابل استفاده نبوده است.
ایسنا در ارتباط با این اظهارنظرهای متفاوت، چهارم آذرماه از عبدالله جبل عاملی، مدیركل سابق اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان درباره قدمت كاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله سؤال كرد و وی در پاسخ به سؤال ایسنا با رد سخن معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان كه اعلام نموده بود «كاشیِ هیچ گنبدی صفوی نیست» اعلام نمود: این حرف درست نیست. شاید درباره مسجد امام كه سه بار كاشی های آن برچیده و باردیگر ساخته شده درست باشد اما گنبد شیخ لطف الله همیشه موضعی مرمت شده و نمی توان اظهار داشت كه كاشیِ صفوی نداشته است.
و اما فریدون اللهیاری، مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان، آخرین فردی بود كه درباره قدمت كاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله اظهارنظر كرد. او ۲۵ دی ماه در گفتگو با بخش خبری ساعت ۲۰ شبكه چهارم سیما اظهار داشت: به استحضار برسانم كه بخش عظیمی از كاشی ها و آجرهای گنبد در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی از بین رفته بود و سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ مرمت كاملی روی این گنبد انجام شد. حالا بخش مهمی از آجرها و كاشی های گنبد شیخ لطف الله از دوره پهلوی اول است كه اوایل دهه شصت نیز مجدداً باتوجه به لطمه دیدگی هایی كه مشاهده شد، اهتمام كردند به صورت موضعی روی گنبد مرمت هایی را انجام بدهند.
وی با اشاره به مرمتی كه از سال ۱۳۹۷ بر روی این گنبد آغازشده و الان مورد بحث است، تاكید كرد: در دو ترك مرمت شده بیشتر از ۹۵ درصد آجرها و كاشی های سطح گنبد همان آجرها و كاشی های دوره پهلوی بوده كه باردیگر به كاربرده شده و شاید فقط ۵ درصد به سبب از بین رفتن و ریختگی ها اخیرا ترمیم شده باشد اما عمده همان است.
حالا و با این تناقض ها، این سؤال به وجود می آید كه بالاخره كاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله صفوی بوده یا پهلوی؟
حسین مصدق زاده (متولد ۱۳۰۴) كه به همراه مرحوم استادمحمد مصدق زاده، در دوره‌ی پهلوی مرمت گنبد شیخ لطف الله را بر عهده داشته، در این رابطه به ایسنا اظهار داشت: در آن زمان كاشی های دو ترك از گنبد كه لطمه بیشتری دیده بود بطور كامل برچیده و كاشی های قدیمی كه سالم بودند مجدداً استفاده شد. موارد كمبود هم با كاشی های نو به همان سبك قدیم بازسازی شد. ضمن اینكه سایر قسمت های گنبد هم كه لطمه كمتری دیده بود به صورت موضعی مرمت شد.
بدیهی است، اگر بنا به تأكیدات مكرر مسئولان اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان، مطالعات دقیقی قبل از مرمت اخیر گنبد شیخ لطف الله انجام شده باشد، نباید شاهد چنین اظهارنظرهای متفاوت و متناقضی در بحث تعیین قدمت كاشی های این گنبد باشیم.
منبع: آثارنیوز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب