مرمت آثار تاریخی ایران بی اسطوره و بی هویت
به گزارش آثارنیوز، رئیس سابق فرهنگستان هنر اظهار داشت: مرمت بافت های تاریخی دم مسیحایی برای زنده ماندن خاطرات شهرها است؛ اما نبود اسطوره های مرمت و بی توجهی به ارزش های بومی، این میراث را در خطر قرار داده است.
به گزارش آثارنیوز به نقل از مهر، بهمن نامور مطلق، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس سابق فرهنگستان هنر در هفتادمین نشست بازآفرینی پایدار بافت شهری، که قبل از ظهر پنجشنبه به شکل آنلاین برگزار شد، ضمن اشاره به مسائل مختلف مرمت و بافت های تاریخی، بر لزوم توجه به اسطوره ها در فرایند مرمت تاکید کرد.
وی در این جلسه به این نکته اشاره کرد: مرمت بافت های تاریخی و شهری یک مبحث پیچیده و چندوجهی است که نیازمند توجه از ابعاد مختلف علمی و فرهنگی است. به نقل از ایشان، بافت های شهری بعنوان یکی از بزرگترین و پیچیده ترین ساختارهایی که انسان ها خلق کرده اند، باید با دقت و از منظرهای متعدد مورد بررسی قرار گیرند.
وی در ادامه اضافه کرد: ایران با داشتن یک میلیون اثر تاریخی، کشوری است که در هر گوشه اش میتوان آثار تاریخی و فرهنگی ارزشمندی یافت. ازاین رو، باید به این آثار توجه ویژه ای داشت و آنها را در قالبی علمی و متمرکز مورد حفاظت قرار داد.
مرمت، فرآیندی علمی و آکادمیک
نامور مطلق با تاکید بر اهمیت مرمت، اشاره کرد: هیچ شهری نباید به صورت صرف به الگوهای توسعه شهری از دیگر کشورها تکیه کند، بلکه باید در مرمت آثار تاریخی خود، به لحاظ فرهنگی و تاریخی، به نظریات و دانش های بومی توجه ویژه ای داشته باشد.
وی از نبود ارتباط قوی میان شهرداری ها و دانشگاه ها در کشور انتقاد نمود و اظهار داشت: این مساله سبب شده تا در فرایند مرمت، نگرش علمی و آکادمیک جایگاه درستی نداشته باشد. به نقل از ایشان، یکی از بزرگ ترین مشکلات موجود در مرمت آثار تاریخی کشور، فقدان گفتمان و گفتگوی سازنده میان دانشگاهیان و مسؤلان اجرایی می باشد که در این حوزه در تلاشند.
ارتباط اسطوره ها و مرمت
رئیس سابق فرهنگستان هنر در قسمت دیگری از صحبت های خود، به نقش اسطوره ها در مرمت پرداخت و اظهار داشت: اسطوره ها و مرمت ارتباطی عمیق و پیچیده دارند. اسطوره ها نه تنها می توانند در فهم بهتر و عمیق تر فرایند مرمت کمک کنند، بلکه فرایند مرمت می تواند خود به شکلی اسطوره سازی تبدیل گردد.
وی با بیان این نکته که در فرهنگ ما مرمت گران به ندرت تبدیل به شخصیت های اسطوره ای می شوند، تاکید کرد: باید فرهنگ سازی صورت گیرد تا افراد شایسته در این حوزه بعنوان الگو شناخته شوند. به جهت اینکه مرمت به شکلی تبدیل به یک اسطوره شود، باید فرایند مرمت به صورت گسترده و فراگیر در سطح جامعه شناخته و تکثیر شود.
مرمت های اسطوره ای و جایگاه آنها در جامعه
نامورمطلق همینطور به این نکته اشاره کرد: مرمت، در صورتیکه موفقیت آمیز باشد، باید به یک اثر تبدیل گردد که در ذهن و دل مردم جای گیرد. به نقل از ایشان، مرمت باید به شکلی باشد که مردم آنرا دیده و درک کنند، و همین مساله سبب می شود که یک مرمت بعنوان «مرمت اسطوره ای» شناخته شود.
وی از فقدان گفتمان صحیح در این حوزه در کشور انتقاد نمود و اظهار داشت: در کشورهای دیگر، گفتمان سازی در زمینه مرمت به صورت منظم و مؤثر صورت می گیرد، ولی ما در ایران این فرایند را به درستی انجام نداده ایم.
این اسطوره شناس به تاثیر اسطوره ها در مرمت آثار تاریخی پرداخت و اظهار داشت: آثاری که به اسطوره ها پیوند دارند، به صورت خودکار زبان زد می شوند و مردم تمایل بیشتری به بازدید از آنها دارند.» او مثال هایی از بناهای تاریخی در کاشان زد که به علت داشتن خصوصیت های اسطوره ای، مورد توجه ویژه مردم قرار گرفته اند. مرمت آثار اسطوره ای نه تنها سبب حفظ آنها می شود، بلکه سبب جذب بیشتر گردشگران هم می شود و این امر می تواند به صورت مثبت بر روند حفظ و نگهداری آنها تأثیرگذار باشد.
ویژگی های مرمت های اسطوره ای
نامور مطلق در قسمت دیگری از سخنان خود به خصوصیت های مرمت های اسطوره ای پرداخت و اظهار داشت: مرمت های اسطوره ای باید بگونه ای باشند که به صورت فراگیر در جامعه شناخته شوند. مرمت باید به شکلی باشد که همه مردم از آن آگاه شوند و آنرا بعنوان یک کار برجسته و مهم بشناسند. هم اکنون در ایران، هیچ مرمت اسطوره ای به صورت گسترده شناخته نشده است، چونکه ما نتواسته ایم این فرایند را به درستی گفتمان سازی نماییم.
مرمت و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی آن
وی به تاثیر کار مرمت در ابعاد مختلف اجتماعی و فرهنگی اشاره نمود و اظهار داشت: مرمت آثار تاریخی می تواند اهمیت بالای ی در حفظ هویت فرهنگی یک جامعه ایفا کند. اگر شهرداری ها بعنوان نهادهای مسئول در حفظ بافت های تاریخی، به درستی از آثار تاریخی حفاظت کنند، می توانند بعنوان پاسداران هویت شهری شناخته شوند. یکی از اشکالات اصلی هم اکنون، نبود شناخت صحیح از مرمت و اهمیت آن در جامعه است، به صورتی که خیلی از مردم و مسؤلان درک درستی از این فرایند ندارند وحتی بعضی از آنها گاهی به صورت نادرست مبادرت به تخریب یا تغییر بافت های تاریخی می کنند.
اهمیت انتخاب شهردارانی آگاه به بافت های تاریخی
رئیس سابق فرهنگستان هنر بر اهمیت انتخاب شهردارانی تاکید کرد که با بافت تاریخی و هویت شهری آشنا باشند و از آنها حفاظت کنند. اگر شهرداری ها با دیدگاه های غیر بومی و بدون توجه به ارزش های تاریخی به مرمت آثار تاریخی بپردازند، امکان دارد به جای محافظت از آنها، سبب تخریب یا تغییرات غیرضروری در بافت های تاریخی شوند.
وی به تأثیرات منفی انتخاب شهردار غیر بومی در شهر های تاریخی مانند تهران، شیراز و اصفهان اشاره نمود و اظهار داشت: این مساله سبب شده تا بخش های زیادی از هویت شهری و آثار تاریخی این شهرها از بین بروند.
مرمت، احیا و نجات از فساد و فرسودگی
نامور مطلق، مرمت را به دم مسیحایی تشبیه کرد و اظهار داشت: مرمت آثار تاریخی همانند زنده کردن خاطرات شهر است. بافت های تاریخی هویت و حافظه شهری هستند و زمانیکه این بافت ها تخریب یا از بین می روند، در واقع بخشی از هویت شهری نابود می شود. به همین دلیل، مرمتگران کار عیسی گونه ای انجام می دهند، چون با احیای این بافت ها، خاطرات جمعی مردم را زنده می کنند.
وی تاکید کرد: مرمت بعنوان یک فرایند نجات دهنده باید در جامعه شناخته شود و مسؤلان باید این فرایند را بعنوان یک ارزش فرهنگی و اجتماعی ترویج دهند.
نقش زمان در حفظ یا تخریب بافت های تاریخی
این اسطوره شناس ضمن اشاره به نقش زمان در بافت های تاریخی، آنرا بعنوان یک شمشیر دو لبه توصیف کرد و اظهار داشت: زمان هم به آثار تاریخی ارزش می دهد و هم می تواند باعث فرسایش آنها شود. شهرداری ها بعنوان حافظان هویت شهری، باید به دو صورت عمل کنند: از یک طرف با حفظ و مرمت از تخریب این آثار جلوگیری نمایند و از سوی دیگر، نقاط قوت آنها را برجسته سازند تا بافت تاریخی رابطه ای سودمند و پویا با شهر و شهروندان داشته باشد.
وی آثار و بافت های تاریخی را امانتی میان نسلی توصیف کرد و اضافه کرد: بافت های تاریخی و آثار فرهنگی، امانتی هستند که از نسل های گذشته به ما رسیده و باید به نسل های آینده سپرده شود. بنابراین، مسئولیت سنگینی بر دوش مرمتگران و مسؤلان شهری است. اگر مرمت به درستی انجام نشود، در واقع به این امانت خیانت کرده ایم.
در مجموع، این نشست با تاکید بر اهمیت اسطوره ها در مرمت آثار تاریخی و ضرورت گفتمان سازی صحیح در این عرصه به پایان رسید. نامور مطلق در نهایت اظهار داشت که باید از تجربیات جهانی در این حوزه بهره برد و کوشش کرد تا ایران بعنوان الگوی مرمت در سطح جهانی شناخته شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب